Vasten en menstruatie: goed idee of schadelijk?

Vasten is hot. Van intermittent fasting tot langere periodes zonder eten: steeds meer vrouwen experimenteren ermee voor meer energie, vetverbranding of een heldere focus. Maar hoe past vasten in het ritme van je cyclus? Is het tijdens je menstruatie een power move of juist een belasting voor je lijf? Tijd om daar dieper in te duiken.

Vasten en je hormonen: een gevoelig systeem

Je hormonale balans is allesbehalve statisch. Tijdens je cyclus schommelen oestrogeen, progesteron, insuline en cortisol continu. Die hormonen bepalen niet alleen hoe je je voelt, maar ook hoe je reageert op voeding – en dus op vasten.

Vooral het vrouwelijke lichaam is gevoelig voor tekens van stress. En ja, vasten is óók een vorm van stress. Kortdurend en mild kan het voordelen hebben, maar structureel te weinig eten of te lang niet eten kan voor je brein het signaal zijn: we zitten in een schaarsteperiode. Gevolg? Je lichaam schakelt over op ‘beschermmodus’, waarin je cyclus verstoord kan raken of zelfs tijdelijk uitvalt.

Wat gebeurt er als je vast tijdens je menstruatie?

Je menstruatie is het moment waarop je lichaam afscheid neemt van het opgebouwde baarmoederslijmvlies. Dat kost energie – letterlijk bloed, zweet en soms tranen. Je progesteron is dan op z’n laagst, net als je lichaamstemperatuur en energieniveau.

Dit is geen moment om jezelf te pushen. Integendeel: je lichaam vraagt juist om rust, voeding en herstel. Vasten tijdens je menstruatie kan ervoor zorgen dat je:

• je vermoeider voelt dan normaal

• sneller prikkelbaar of emotioneel bent

• meer last krijgt van cravings (en daarna schuldgevoel)

• je hormonen verder uit balans brengt, zeker bij langdurig of intensief vasten

Wanneer is vasten wél een goed idee?

Voor veel vrouwen werkt intermittent fasting goed in de eerste helft van de cyclus – dus na je menstruatie en vóór je eisprong. Je oestrogeen stijgt dan, je energie neemt toe, en je lichaam kan net wat beter omgaan met korte periodes zonder eten.

Je cyclus als leidraad gebruiken dus!

• Fase 1 (menstruatie): Rust, voeding, warmte. Niet vasten.

• Fase 2 (folliculaire fase): Meer energie? Dan kun je rustig experimenteren met 12-14 uur vasten.

• Fase 3 (ovulatie): Je voelt je krachtig. Korte vastenperiodes kunnen prima.

• Fase 4 (premenstruele fase): Je lijf bouwt af. Focus op stabiliteit, voeding en ontspanning. Vasten kan nu stressvol zijn.

Dus: vasten en menstruatie combineren?

Het kán, maar liever niet tijdens je menstruatie zelf. Vrouwen zijn geen mini-mannen. Wat voor een man werkt, werkt niet altijd voor een vrouw. Zeker als je al een gevoelige cyclus hebt, last hebt van PMS of je menstruatie onregelmatig is, is het slim om goed naar je lichaam te luisteren.

Tips voor vrouwen die willen vasten:

• Stem je vasten af op je cyclus.

• Ga niet ineens extreem vasten (zoals 16:8 of 24-uurs vasten) als je lijf signalen geeft dat het niet mee kan komen.

• Voel je je duizelig, prikkelbaar of slap? Dan is dit niet het moment om door te zetten.

• Richt je liever op voedzaam eten op het juiste moment dan op zo lang mogelijk niets eten.

Kort samengevat: Vasten is geen one-size-fits-all. Tijdens je menstruatie is je lichaam aan het werk dus ondersteun het liever met rust en voeding. In andere fasen van je cyclus kan vasten juist wél positieve effecten hebben. Luister naar je lijf, experimenteer met mildheid en hou je cyclus als kompas.